متریال های سفالگری

متریال های مورد استفاده در سفالگری

در این مطلب انواع مواد اولیه برای هنر سفالگری را بررسی می کنیم.
بدیهی است اولین و مهم ترین متریال در سفالگری گل رس یا خاک رس است که به دو صورت موجود می باشد:

الف- خاک های اولیه

خاک های خالصی هستند که در کنار سنگ های مادر رسوب کرده اند و هنوز توسط باد و آب جا به جا نشده اند.
این خاک ها در کنار صخره های مادر که فلدسپاتی هستند به وجود می آیند.
این عمل توسط نفوذ باران در سنگ و بخار گازهای موجود صورت می گیرد و سنگ تبدیل به نوعی خاک موسوم به کائولن می شود.
رنگ این خاک ها سفید و سرامیک خالص هستند.

استفاده از کائولن در ساخت ظروف چینی، از200 سال قبل از میلاد مرسوم بوده این
در حالی است که استفاده از کائولن در سفال سازی و ساخت سرامیک، بعد از قرن هجدهم میلادی در اروپا رواج یافت.
چسبندگی کائولن با افزودن مواد دیگری بیشتر می شود.
ذرات کائولن درشت است و در 1800 درجه سانتی‌گراد ذوب می شود.
هنرمندان سفالگر با افزودن مواد دیگر به کائولن می توانند انواع چینی سخت و براق را تولید کنند.

ب- خاک های ثانویه

خاک هایی که در اثر جریان رودخانه ، باد و یا باران از محل اولیه جدا می شوند در مسیر
مواد آلی و اکسیدهایی را جذب می کنند و خلوص کمتر و چسبندگی بیشتری از خاک های اولیه دارند.
این نوع خاک پیچیدگی و ناخالصی بسیاری با خود دارد که شامل کوارتز، میکا، آهن ، کربن و مواد دیگری می شود.
خاک های ثانویه از نظر ترکیبات با یکدیگر تفاوت دارند.

برخی از خاک های ثانویه عبارتند از:

بال کلی: این خاک حاوی دانه های ریز بسیاری از آهن است و در 1300 درجه ذوب می شود.
بال کلی چسبندگی خوبی دارد و اغلب به عنوان افزودنی به کائولن اضافه می شود.
این خاک به رنگ خاکستری است و به منظور بالابردن چسبندگی با درصد مناسبی به خاک های اولیه مخلوط می‌شود.
گل نسوز: اغلب برای ساخت آجرنسوز از این گل استفاده می شود.
گل نسوز در نوع چسبناک و غیر چسبناک موجود است و بافت خاصی دارد.
اغلب به عنوان افزودنی به انواع خاک استفاده می شود.
گل استون ور: رنگ گل استون ور بعد از پخت در کوره از خاکستری روشن تا
قهوه ای تیره متغیر است که به دلیل درصد ناخالصی در آن است.
اژتن ور- گل معمولی سرامیک : اغلب ظروف معمولی سرامیکی و کاشی های سرامیک را با این گل تخیه می کنند.
اژتن ور مقدار زیادی آهن در ترکیبات خود دارد.
خاک چینی : نوعی سرامیک دارای بدنه سفید و شفاف است که از مواد اولیه در سفال سازی است که بسیار مرغوب خالص است.
البته اغلب با مواد دیگری ترکیب می شوند تا استحکام لازم را داشته باشند.
به این ترتیب می توانند در ساخت چینی خانگی که بسیار ظریف است به کار گرفته شوند.
علاوه بر آن انواع ضخیم تر چینی برای مصارف هتل ها با اکسید ان و سیلیس ترکیب می شود.
چینی استخوانی، چینی سخت، چینی فریت، از انواع دیگر چینی می باشند که
هر کدام در با مواد دیگری ترکیب شده اند و خصوصیات شیمیایی مختلفی دارند.

متریال های مورد استفاده در سفالگری از نظر کمیت فیزیکی

الف- مواد اولیه پلاستیک

به این نوع متریال که همان مواد اولیه شکل پذیر یا رس ها هستند نام مواد اولیه پلاستیک نهاده اند.
این متریال خاک هایی با خاصیت “پلاستی سته”هستند.
در واقع خاک هایی را که در اثر فشار و نیرو تغییر شکل داده و هم چنان آن شکل را حفظ می کنند مواد اولیه پلاستیک گویند.

ب- مواد اولیه غیر پلاستیک

این متریال در شرایط معمول خاصیت تغییر شکل دادن را ندارند.
پر کننده ها و گداز آورها در این گروه جای دارند.

پر کننده ها: سنگ چخمااق، سیلیس و تالک از پر کننده هایی هستند که نقطه ذوب
بالا و مقاومت خوبی دارند و به مواد اولیه افزوده می شوند.
گداز آورها: اکسیدهای سدیم، پتاسیم، باریوم و فلدسپات ها برخی از انواع گدار آورها
هستند که در لعاب سازی و پوشش سفال استفاده می شوند.

ابزار و وسایل مورد استفاده در سفالگری

سنگ خورد کن: وسیله ای است کاربردی که برای خورد کردن قطعات سنگ های بزرگتر به کار می رود.
آسیاب: پس از خورد کردن نوبت به پودر کردن می رسد که توسط آسیاب انجام می شود.
الک: این وسیله در جداسازی ناخالصی ها و تمیزکردن خاک اولیه کاربرد دارد.
مخلوط کن: مخلوط کردن و ورز دادن خمیر برای کارهای سرامیکی با وسیله ای موسوم به مخلوط کن انجام می شود.
خشک کن: دستگاهی است که برای خشک کردن دوغاب بدنه خام استفاده می شود این کار باید قبل از پخت نهایی انجام شود.
کوره: کوره برای پخت نهایی بدنه های لعابدار و خام استفاده می شود.
چرخ سفالگری: به منظور تسریع در تولید و ساخت ظروف سفالی اغلب از دستگاهی ساده موسوم به چرخ سفالگری استفاده می شود.
ابزار چرخکاری: وسایلی را گویند که برای شکل دادن ظروف سفالی به کار می رود.
ابزار کوچک چرخکاری: وسایلی است که برای شکل دادن ظرف های سفالی، هنگام چرخ کاری به کار می رود.