متبلورسازی لعاب یا لعاب کریستالی

متبلورسازی لعاب

اولین سوابق متبلورسازی لعاب کریستالی به قرن ها پیش و به شرق دور باز می گردد
و احتمالا خواستگاه این صنعت چین بوده است.
سلسله سونگ (960-1279 میلادی) اولین لعابهای نقطه روغنی چینی باستانی را تولید نمودند که حاوی کریستالهای بسیار کوچکی بود.
هر چند افزایش و بزرگ شدن کریستال ها به صورت برنامه ریزی نشده و غیرعادی در این گونه لعاب ها رخ می داد.
بعدها در قرن سیزدهم، در طول سلسله مینگ، اینگونه کریستال ها باز هم به طور تصادفی در درون لعاب شکل می گرفتند.
تا آنجا که سوابق ثبت شده نشان می دهد، هیچ گونه تلاشی برای ادامه تست متبلورسازی در سلسله های بعدی انجام نشد.

در طول جنبش هنر نو، که در پایان قرن نوزدهم رخ داد، تجدید نظرهایی در سبک لعابی که دارای یک فرم ساده بود اتخاذ شد.
در طی این دوره، لعاب های شرقی تقلید شدند و لعاب های کریستالی،
با اعمال تغییرات ظریفی در رنگ، متناسب با خطوط طبیعی و نفسانی هنر نو پدیدار گشتند.
در طی این دوره، بسیاری از پیشرفت ها از لحاظ سبک و تکنولوژی در سرامیک صنعتی و سفال اروپایی به وجود آمد
و رقابت برای تولید و آزمایش انواع جدیدتر آغاز شد.

لعاب کریستالی به عنوان چیزی جدید دیده می شد که در صورت اصلاح و کنترل به صنعتی بسیار سودآور تبدیل می گردید.
اگر چه بیشتر پیشرفت های اروپا در این عرصه، در دهه اول قرن بیستم به وجود آمد،
تقریبا ساخت تمام آثار کریستالی در ابتدای جنگ جهانی اول متوقف گردید.
آخرین و بزرگترین مرحله در جنبش متبلورسازی لعاب به انفجار پیشرفت تکنولوژی در جنبش سفال کارگاهی باز می گردد.
سفالگران کارگاهی از دانش و تکنولوژی ای که در طی 50 سال گذشته در این عرصه به دست آمده برای آزمایش متبلورسازی لعاب استفاده نمودند.
اختراع کوره کامپیوتری در اوایل دهه 1980 ، صنعت لعاب کریستالی را دچار تحول عظیمی نمود.

لعاب کریستالی
متبلورسازی لعاب یا لعاب کریستالی
لعاب کریستالی در سفال
آموزش لعاب کریستالی

ساخت لعاب های کریستالی

اگر یک لعاب از مواد مناسبی تشکیل شده باشد، می تواند کریستال های روی را تشکیل دهد.
این فرآیند به شرح زیر می باشد:

با افزایش درجه حرارت لعاب، تمام اجزای آن شروع به ذوب شدن می کنند.
هنگامی که لعاب در دمای مناسب قرار گرفت، “دانه های کریستال” در درون آن، کم کم شکل خواهند گرفت.
هنگامی که لعاب به حداکثر دمای خود می رسد، به حالت مایع در می آید، و بسیاری از دانه ها از بین می روند.
پس از آن دمای کوره کاهش می یابد.
هنگامی که درجه حرارت به محدوده مناسب رسید، دانه های باقی مانده تقریبا مانند
آهن ربا عمل می کنند، و مواد معدنی مناسب را به درون لعاب جذب کرده و پس از آن کریستال ها بر روی دانه ها رشد می کنند.

هر چقدر دما بیشتر حفظ شود، بلورهای بزرگتری شکل می گیرند.
لعاب های کریستالی روی می توانند در سرعت های مختلف حرارت دهی شوند.
کریستال هایی که در درجات بالا حرارت می بینند، اغلب لعاب های به شدت گداخته نامیده می شوند.
به طور کلی بهترین لعاب ها (بزرگترین و جالب ترین) در همین دما تشکیل می شوند.
اما برای سفالگرانی که قادر به فراهم آوردن چنین درجه حرارت بالایی نیستند،
چندین راه حل دیگر برای تهیه لعاب کریستالی در حرارت پایین وجود دارد.

در چنین شرایطی، هنگام حرارت دادن لعاب کریستالی باید از یک کنترل کننده کوره الکترونیکی استفاده شود.
برخی احساس می کنند که راحتی و قابلیت بازتولید کننده ای که کنترل کننده ها ارائه می کنند یک مزیت واقعی است.
برخی دیگر احساس می کنند که بهتر است فرایند را “مکانیکی” کنند و بسیاری از تصادفات احتمالی را از این روند حذف نمایند.
تولید این لعابها از لحاظ فنی مشکل است.

ساخت لعاب کریستالی
لعاب کریستالی
لعاب کریستالی

اهمیت اکسید روی در لعاب ها

اکسید روی یک پودر سفید یا زرد نرم است که دارای ذرات فیزیکی بسیار ریزی می باشد(99.9٪ از ذرات آن از یک الک 325 سوراخی عبور می کنند).
اغلب، پایه های سرامیکی به منظور حذف هر گونه آب فیزیکی، آهکی می شوند (به طوری که در یک قسمت انباشته نمی گردند).
از آنجا که مواد آهکی، مشکلات کمتری را در سطح لعابی ایجاد می کنند،
بسیاری از سرامیک سازان، سال های سال است که از این مواد خام استفاده می کنند و تاکنون مشکلی نداشته اند.
روی را می توان در یک کوره تا حدود 815 درجه سانتیگراد، آبگیری نمود.

با این حال، مسائلی در این زمینه وجود دارد:

  1. اول، به دلیل اینکه روی آبگیری شده باید مجددا آبگیری شود
    (و در فرآیند موجدار و ناصاف شود)، باید در یک مخزن هوادهی ذخیره شود
    (بعضی از مردم مخلوطی از روی و کائولن را برای پیشگیری از این موضوع آبگیری
    می کنند، اما از لحاظ نظری مخلوط باید حتی نیاز به آبگیری نیز نداشته باشد).
  2. دوم، روی آبگیری شده ممكن است به مرور زمان باعث تغلیظ مواد شود.
    معمولا روی زیادی در متبلورسازی لعاب (معمولا 25٪) استفاده می شود، زیرا این مواد دارای محتوای رس نیستند.
لعاب کریستالی
لعاب کریستالی
لعاب کریستالی

روی چیست ؟

روی خام، لعاب ها را بهتر به عمل می آورد.
روی خام آب بیشتری مصرف می کند، اما از آنجایی که لعاب می تواند در طول زمان
نازک شود، بهتر است مقدار کمتری از آن را در زمان مخلوط کردن استفاده کنید.
اکسید روی در محلول های قلیایی قوی و اسیدی قابل حل است.
این ماده می تواند در مقادیر کوچکتر، یک شار فعال باشد.
به عنوان مثال، در حالی که بور به عنوان شار اصلی در لعاب های سطح متوسط
درجه بندی می شود، روی در بعضی از لایه های پایه به کار می رود تا B2O3 را تقویت کند یا حتی به طور کامل جایگزین آن شود.

روی یک جزء از طبیعت آمفوتریک است که در شرایط خاص می تواند چهار
تتراهدرون سیلیکون اکسیژن را در شبکه جایگزین کند و یک تتراهدرون (یک جز واسطه) ایجاد کند.
روی ممکن است به شکل هشت وجهی نیز مشاهده شود و به عنوان اصلاح کننده شبکه عمل نماید.
هیچ ترکیبی از مواد اولیه مشترک فلدسپار، کائولن، سیلیس، کربنات کلسیم، دولومیت
و تلک به نحو مناسبی در حرارت پایین ذوب نمی شود؛ با این حال افزودن 5٪ روی میتواند ترکیب را به لعاب براقی تبدیل کند.
5٪ بیشتر مخلوط را به یک لعاب براق ملایم تبدیل می کند.

ترکیب و حرارت دهی روی

روی می تواند به طور قابل توجهی گسترش حرارتی لعاب را کاهش دهد.
اگر این ماده بیش از حد مورد استفاده قرار گیرد، سطح لعاب می تواند خشک شود
و سطوح به شدت بلورین آن مشکلاتی را برای علامت گذاری چنگالی به وجود خواهند آورد.
نقص های دیگر سطح مانند ایجاد حفره، سوراخ های جای میخ مانند، تاول و انباشتگی نیز ممکن است اتفاق بیفتد
(زیرا اندازه ذرات ریز آن باعث کاهش انقباض لعاب در هنگام خشک شدن می شود و اجزای لعاب در طول ذوب به یکدیگر فشرده می شوند).
در حالی که ممکن است به نظر رسد که روی در انقباض لعاب مفید نیست،
اما وقتی مقادیر لعاب حاوی روی و بدون روی مقایسه می شوند، مشخص می شود که وجود آن در مخلوظ موثر است
(مانند ذوب شدن اولیه، کریستالیزاسیون و تغییر رنگ بیشتر).

لعاب کریستالی
لعاب کریستالی
لعاب کریستالی

رنگ ها در لعاب های کریستالی

کروم، کبالت، آهن، اورانیوم، مس، طلا، وانادیوم و اکسید های زیرکونیوم، موادی هستند
که برای رنگ آمیزی سرامیکی استفاده می شود.
به عنوان یک رنگ سرامیکی مناسب، یک ماده باید دارای قابلیت رنگ آمیزی و ثبات باشد.
رنگ اتم به محیط آن بستگی دارد.
این امر به خصوص در مورد کروم صدق می کند.
ترکیبات کروم سبز هستند، اما در ترکیب با قلع و آلومینیوم، صورتی و قرمز می شوند.
تأثیر محیط بر کبالت، که همانند اکثر عناصر رنگ آمیزی است،
کمتر قابل مشاهده است و بیشتر، باعث ایجاد سایه هایی در رنگ می شود.
کبالت به رنگ های کاملا متفاوت، مانند کروم منتج نمی شود به خصوص، اگر در معرض محیط های مختلف قرار نگیرد.
لعاب های کریستالی حاوی 10٪ CoO آبی خواهند بود.
بدنه و انگاب لعاب می توانند کبالت بیشتری را بدون سیاه شدن حمل کنند.
CoO جزء ضروری بهترین رنگدانه های سرامیکی سیاه است.

معمولا، کبالت، حتی در بالاترین درجه حرارت های کریستالی شدن نیز فرار نیست
(1400 درجه سانتیگراد)، اما در حضور یون های کلرید، فرار است و
رنگ آبی را بر روی سطوح شیشه ای مجاور خود به وجود می آورد.
مس، گرچه به ندرت در دماهای بالا پایدار است، شبیه کروم و آهن است و
رنگ های مختلف را تحت شرایط مختلف تولید می کند.
مس برای ایجاد سایه های سبز در دماهای پایین مورد استفاده قرار می گیرد.
در لعاب های کم دمای فوق العاده قلیایی، مس، رنگ فیروزه ای (آبی دریایی) را به وجود می آورد.

رنگ های قرمز مجلل که ابتدا در چین باستان تولید شدند و از قرن نوزدهم در اروپا نیز
مورد استفاده قرار گرفتند تحت عناوین rouge flambé و sang-de boeufشناخته شده و دارای سر منشاء مس هستند.
این رنگ ها تنها تحت کاهش فشا هوا به دست می آیند.

گداختن لعاب های کریستالی

گداختن لعاب های کریستال دارای شرایط خاصی است.
نیاز به حرارت و خنک کردن سریع و همچنین نیاز به داشتن دمای بالا برای مدت زمان
طولانی به منظور تحریک رشد کریستال از جمله موارد لازم جهت انجام این کار هستند.
لعاب های کریستالی معمولا در دمای 2300 تا 2400 درجه فارنهایت یا مخروط 10-11 حرارت داده می شوند.
کنترل کننده های کامپیوتری، که مشخصات مواد را اصلاح می کنند، معمولا برای انجام گداختن برنامه ریزی شده مورد استفاده قرار می گیرند.

پس از گرم شدن لعاب و رسیدن به نقطه ذوب کامل، درجه حرارت کوره به سرعت
به درجه حرارتی در محدوده 1825-2185 درجه فارنهایت کاهش می یابد.
در این مرحله، برای ایجاد و تشکیل کریستال ها، رطوبت و گرما حفظ می شود.
دما و مدت زمان حرارت، اندازه ها، الگوها و رنگ های مختلف را درون کریستال و پس زمینه مربوطه ایجاد می کنند.

لعاب کریستالی

جهت ثبت نام و اطلاع از شرایط کلاس های آموزشی رنگ و لعاب