سفالگری در یزد

بدون شک یکی از مهم ترین هنرهای باستانی بشر که قدمت آن
به درازای نخستین تمدن های باستانی می رسد سفالگری است.
پیدایش هنر سفالگری تاثیر مهمی در تاریخ بشریت به جای نهاده است.

قدمت سفالگری در یزد

یکی از قدیمی ترین شهرهای ایران در زمینه هنر سفالگری یزد است.
تاریخچه سفالگری در یزد قدمتی بیش از چند هزار سال دارد.
می توان گفت استان یزد از نظر سفالگری جزء قدیمی ترین و موفق ترین استان های کشور است.

خلاصه مطلب

در این مطلب قصد داریم سفالگری در یزد را از جنبه های مختلف مورد بررسی قرار دهیم.
تا پایان این مقاله ما را همراهی کنید.

سفالگری یزد

تاریخچه سفالگری در یزد

تاریخچه سفالگری در یزد قدمتی بیش از 6000 سال دارد.
مردم محلی استان یزد به ظروف سفالی خاص این شهر “کواره” می گویند که از خاک رس تهیه می شود.

سفالگری در میبد یزد

اصلی ترین پایگاه هنر سفالگری در یزد شهرستان میبد است که امروزه مرکز مهم ساخت سفال و سرامیک یزد است.

هنر سفالگری در یزد

هنر سفالگری در یزد جزء هنرهای آبا و اجدادی مردم این منطقه است
و از نسل های پیشین تا به امروز در خانواده های یزدی حفظ شده است.
هنر سفالگری در یزد برای مردم این خطه از یک شغل فراتر رفته
و با گوشت و خون مردم بومی این استان پیوند دارد.

نحوه سفالگری در یزد

نحوه سفالگری در یزد با طرح های بسیار زیبا و خاصی مثل :
( تاج، کوهک، چادر شبی، کله قوچی، بازو بندی، قندی، لوزی، زلف عروس، پیچ دو قلمه، سوزنی، طاق نصرت، چیت، کوه دار، اسب سوار و…)
عرضه می شود که در تمام دنیا بی نظیر است.

تنوع سفالگری در یزد

از معروف ترین این طرح های سفالگری می توان به :
نقش های اصیل خورشید خانم، مرغک و ماهی اشاره کرد که هر یک فلسفه ی خاصی را در خود نهفته دارند.
در ادامه فلسفه ی این طرح های سفالگری را برای شما کاربران گرامی شرح می دهیم.

سفال یزد
سفال یزد

فلسفه ی طرح های معروف سفالگری در یزد

طرح خورشید خانم :

طرح خورشید خانم الهام گرفته از خورشید درخشان این منطقه ی کویری است که به صورت زنی زیبا درآمده.

طرح مرغ یا مرغک :

طرح اصیل مرغک نماد گونه ای پرندگان بومی این منطقه است که از تیره ی گنجشکان هستند
و از پرندگان محبوب اهالی یزد به شمار می روند.

طرح ماهی :

طرح ماهی نماد کم آبی و بحران خشک سالی این مرز و بوم است که هر از گاهی با آن دست و پنجه نرم می کند.

 خاک مورد استفاده برای سفالگری در یزد

هنر سفالگری در یزد با استفاده از دو نوع خاک صورت می گیرد :
خاک رس معمولی و خاک سفید که ترکیبی از کائولن، کوارتز و سیلیس و فلدسپات است.
هر کدام از این خاک ها برای نوع خاصی از سفال مورد استفاده قرار می گیرند.
معمولاً از خاک سفید برای تهیه ظروف با ارزش تری استفاده می شود.

مراحل آماده کردن خاک سفالگری در یزد

چون خاک رس یزد بسیار چسبناک است، ابتدا سفالگران خاک رس را با پا ورز داده
و آن را آماده ی چرخکاری می کنند.
سپس گل را به شکل گلوله هایی به نام چانه در اندازه های دلخواه درآورده
و به وسیله ی چرخ سفالگری به آنها فرم می دهند.
برای ظروف کوچک تر از گل نرم و برای ظروف بزرگ تر از گل سفت استفاده می شود.

سفالگری در یزد

سفال سفید یزد چگونه تهیه می شود؟

سفال سفید یزد، به دو روش تهیه می شود :

  1. روش اول : با استفاده از خاک سفید انجام می شود.
  2. در روش دوم : ظرف با خاک رس معمولی ساخته شده است.
    این ظرف پس از پختن، درون کوره با لایه ایی دوغاب که ترکیب خاک سفید و آب است پوشیده می شود.
    بعد از خشک شدن این لایه ی سفید، سطح سفال را با طرح های مورد نظر می آرایند.
    سپس به وسیله ی لعاب کل آن را پوشش داده و یک بار دیگر ظرف را داخل کوره قرار می دهند تا خشک شود.

 سفالگری در یزد چه استفاده هایی داشته و دارد؟

هنر سفالگری در یزد در گذشته از نظر معماری و تولید ظروف مورد استفاده ی مردم حائز اهمیت بود.
ظروف سفالی که در گذشته مورد استفاده قرار می گرفت عبارت بود از :
دیگ، کاسه، بشقاب، کوزه، لیوان، سبو، قندان، دیزی و… که برخی به صورت لعاب دار و برخی بدون لعاب تهیه می شد.

هنر سفالگری در یزد از نظر معماری

از نظر معماری نیز سفال یزد به منظور سنگ فرش حیاط، پوشش سفالی بام ها، ساخت آب رو ها، ساخت بدنه ی بادگیر ها و…
مورد استفاده قرار می گرفت.
امروزه نیز سفالگری در یزد به منظور تولید ظرف و ظروف آشپزخانه و زینتی و ساخت سرامیک و کاشی اهمیت ویژه ای دارد.
همچنین هر ساله بخش قابل توجهی از سفال یزد و میبد صادرات غیر نفتی کشورمان به کشور های دور و نزدیک را پوشش می دهد.

تفاوت سفالگری در یزد با سفالگری در سایر مناطق ایران

وجه قابل تمایز سفال یزد از سفال دیگر مناطق کشورمان یا حتی تمام دنیا رنگ های زیبا و جذاب این نوع سفال هستند.
سفال یزد، عموماً متشکل از رنگ های : آبی، زرد و سبز هستند که با خط باریک مشکی طرح مورد نظر روی آن ها نقش بسته است.

هنر سفالگری در یزد ، هم اکنون :

متاسفانه با نگاه به تاریخچه ساخت سفال در یزد و این که این هنر، قدمتی چند هزاره ساله دارد و از افتخارات کشورمان به شمار می رود،
ولی با واردات بی رویه ظروف بی کیفیت و ارزان چینی رونق خود را از کم کم از دست می دهد.
بخاطر این واردات بی رویه به تدریج تعداد کارگاه های ساخت سفال در یزد کمتر می شود.

در انتها :

امید است، خود سفالگران یزدی و نیز مسئولین مربوطه در جهت ایجاد فرآیند و تعاملاتی که بتوان این سفال زیبا را برای فروش به توریست ها
و حتی صادرات به کشورهای دیگر مهیا کرد، برنامه ریزی ویژه ایی داشته باشند.

جهت ثبت نام و اطلاع از شرایط کلاس های آموزشی سفالگری