سفالگری در ایران

سفالگری در ایران

در باستان شناسی پیش از تاریخ ایران، سفال یکی از پدیده های فرهنگی است
و نقش و ترکیب آن به عنوان بیانی نمادین و تمثیلی، وسیله ای برای انتقال اندیشه و فرهنگ های گوناگون بوده است.
با آغاز شهرنشینی، سفال های زیبا و با نقش و نگار زیبا رواج پیدا کرد.
ایران دارای سابقه ای طولانی و درخشان در زمینه سفالگری می باشد.

مناطقی در ایران که سفالگری در آن انجام می شد :

با توجه به موقعیت جغرافیای خاص کشور ایران سفالگری در مناطق مختلفی از کشورمان انجام می گرفته است :
البته در حفاری ها و پژوهش های انجام شده توسط باستان شناسان مناطقی مانند :

  • غرب رشته کوه زاگرس (لرستان)،
  • منطقه جنوب دریای خزر (استان گیلان و مازندران)،
  • منطقه ای در بخش شمال غرب کشور (استان آذربایجان)
  • و همچنین منطقه ای در جنوب شرقی،

سفالگری در کرمان و بلوچستان :

به عنوان مثال در منطقه کرمان و بلوچستان سفالگری دارای قدمت بسیار زیادی می باشد
و آثار به دست آمده از این چهار منطقه، تاریخ ساخت سفال ایران را در هزاره های قبل از میلاد نشان می دهد.
آثار سفالی به دست آمده از دوره پیش از تاریخ در ایران و کاوش های باستان شناسان منجر به کشف سفال هایی در تپه گنج دره در کرمانشاه گردید.
این منطقه به عنوان اولین و با قدمت ترین مکان ها در سفالگری ایران به شمار می رود
و قدمت آثار به دست آمده از این تپه، مربوط به حدود 8 هزار سال قبل از میلاد می باشد.
در مناطقی نظیر چشمه علی در ری و غار کمربند در بهشهر، نیز آثار سفالی بسیار با قدمت و تاریخی از سفالگری در ایران کشف شده است.

سفالگری در ایران باستان

سفالگری در ایران از قدمت زیادی برخوردار است و هم زمان با شروع روستا نشینی در ایران رونق پیدا کرد.
دیگر سفال های مربوط به دوره نوسنگی در ایران می توان به سفال های کشف شده در لایه نئولیتیک غار بیستون اشاره کرد؛
در غار هوتو و همچنین در بهشهر، تکه هایی از اولین سفال ها کشف شده است.

پیشینه سفالگری در ایران

از دیگر سفال های اولیه می توان به سفال های کشف شده در روستاهای سراب، تپه سنگ چخماق شاهرود
و تپه سیلک کاشان و زاغه دشت قزوین و همچنین چشمه علی در ری اشاره کرد.
سفال های اولیه ساخته شده در این شهرها بدون نقش، خشن و به رنگ خاکستری و قرمز سوخته و آمیخته با کاه ومواد آلی بوده
و در اجاق هایی درون خانه، نیم پخته می شدند.

پس از آن سفالگران اجاق ها را به بیرون از فضای منزل بردند
و آن ها را برای تولید انبوه سفال مورد استفاده قرار می دادند.
سفال های به دست آمده از آن دوران را می توان در گروه سفال های ساده و متداول در اشکال مختلفی نظیر کوزه، تنگ، سبو، ابریق، کاسه و پیاله طبقه بندی نمود
و برخی دیگر از سفال های به دست آمده از این دوران به شکل حیوانات شکار، اهلی و چهارپایان مفید و باربر ساخته شده اند.

سفالگری در ایران – دوره ساسانیان

در دوران ساسانی نیز سفال های قالب خورده یکنواخت و منظم بین خطوط موازی به صورت پرنده، شکل هندسی، برگ و گل نیلوفر به دست آمده اند
که بعضی از این سفال ها را با نوشته های سیاه قلم به خط پهلوی ساسانی مزین کرده اند.
البته طرز به کار بردن قالب در سفال های مربوط به دوره ساسانی در ادوار مختلف یکسان نبوده است.

نحوه استفاده از نقوش در دوران ساسانی

برای مثال گاهی قالب برای تهیه نقش معینی در سفال به کار برده می شد.
اغلب از آن نقش ها برای احیای خاطرات و فرهنگ دوران ساسانی استفاده می شده است
و نقش اصلی در میان ترنج های مجزا از هم، ایجاد می شد
و نقوش تاریخی مانند مجالس معاهده سلطنتی و شکار را نشان داده است.

سفالگری در ایران – دوران صفوی

از دیگر سفال های ایرانی یافته شده می توان به سفال های دوران صفوی اشاره کرد.
سفال هایی خاص با تزئینات زیبا و مشابه با مینیاتور و سفال هایی که به تقلید از ظروف چینی ساخته شده بودند،
از جمله مهم ترین آثار به جا مانده از سفالگری در دوران صفویه می باشد.

سفالگری در ایران – دوران تیموری

در دوران تیموری تولید سفال های لعابدار و با طرح ها و نقش های متنوع رواج پیدا کرد.
از ظروف سفالی بسیار زیبای ساخته شده در این دوران برای زیبایی بخشیدن به منازل استفاده می شده است.

لعاب زرین فام

استفاده از لعاب رزین فام هم در سفالگری اسلامی در ایران رواج پیدا کرد
و سبب رشد چشمگیری در زمینه سفالگری گردید.
لعاب زرین فام ، سفالگری ایران را به عنوان هنر و صنعت برتر به سراسر دنیا معرفی نمود.

ظروف دوره ساسانیان : 

جهت ثبت نام و اطلاع از شرایط کلاس های آموزشی سفالگری